Utrata chromosomu Y w komórkach raka płuc stanowi paradoks: jednocześnie pomaga nowotworom uniknąć układu odpornościowego i zwiększa skuteczność niektórych leków przeciwnowotworowych. To zaskakujące odkrycie podkreśla rosnącą wiedzę na temat tego, jak mutacje genetyczne w nowotworach mogą radykalnie zmienić wyniki leczenia.
Nieoczekiwana rola utraty chromosomu Y
Od dziesięcioleci naukowcy wiedzą, że mężczyźni wraz z wiekiem tracą chromosomy Y w niektórych komórkach. Zjawisko to, związane ze zwiększonym ryzykiem chorób serca i krótszą oczekiwaną długością życia, jest obecnie uznawane za krytyczny czynnik progresji nowotworu. Naukowcy pod kierownictwem Donny DeMeo z Brigham and Women’s Hospital odkryli, że komórkom gruczolakoraka płuc – najczęstszego rodzaju raka płuc – często brakuje chromosomów Y, w przeciwieństwie do zdrowych komórek. Utrata ta występuje niezależnie od historii palenia, co sugeruje, że nie jest ona po prostu wynikiem szkód dla środowiska.
Kluczem nie jest to, czy nastąpi utrata, ale jak bardzo jest ona wyrażana w guzie. Komórki z większą utratą chromosomów Y wykazują zmniejszoną ekspresję antygenów, które normalnie przekazują sygnał układowi odpornościowemu. Zasadniczo komórki nowotworowe stają się „niewidoczne” dla limfocytów T, co pozwala im na niekontrolowany wzrost. To wyjaśnia, dlaczego nowotwory bez chromosomów Y są mniej podatne na atak przez naturalne mechanizmy obronne organizmu.
Korzyści paradoksalne: lepsza reakcja na leki
Chociaż utrata chromosomu Y pomaga w unikaniu odporności, paradoksalnie poprawia odpowiedź na pembrolizumab, lek będący inhibitorem punktu kontrolnego układu odpornościowego. Lek ten działa poprzez odwrócenie supresji limfocytów T, umożliwiając im skuteczniejsze atakowanie komórek nowotworowych. Naukowcy przeanalizowali dane od ponad 800 pacjentów z rakiem płuc i odkryli, że pembrolizumab działał lepiej u tych, u których guz utracił chromosom Y.
Dan Theodorescu z Uniwersytetu w Arizonie, który wcześniej zaobserwował ten efekt w przypadku raka pęcherza moczowego, potwierdza, że powiązanie zostało teraz „potwierdzone w zupełnie innym zestawie danych”. Sugeruje to, że utrata chromosomu Y tworzy środowisko, w którym leki immunostymulujące są bardziej skuteczne.
Dlaczego to jest ważne?
Konsekwencje tego odkrycia są znaczące, ponieważ pokazuje, że mutacje genetyczne mogą mieć nieprzewidywalny wpływ na zachowanie nowotworu. Fakt, że utrata chromosomu Y jednocześnie upośledza nadzór immunologiczny i zwiększa skuteczność leku, rodzi podstawowe pytania dotyczące ewolucji raka. Chociaż strata nie ma jeszcze wpływu na całkowite przeżycie pacjentów z rakiem płuc, może się to zmienić, gdy badania odkryją, w jaki sposób mutacje te wpływają na różne typy nowotworów.
Ostatecznie zidentyfikowanie utraty chromosomu Y jako biomarkera może pomóc lekarzom w dostosowaniu strategii leczenia, zapewniając pacjentom najskuteczniejszą terapię w oparciu o ich specyficzny profil nowotworu.
„Dzięki lepszemu zrozumieniu utrata chromosomu Y może zostać wykorzystana jako biomarker przy podejmowaniu decyzji klinicznych w przyszłości”. — Dan Theodorescu, Uniwersytet Arizony.
