Jeśli dzisiaj (13 listopada 2025 r.) spojrzysz na nocne niebo, zobaczysz półksiężyc wiszący nisko nad horyzontem – ostatni widoczny fragment światła, zanim zniknie całkowicie podczas nowiu. Według codziennych obserwacji NASA ten etap, zwany gasnącym półksiężycem, oświetla około 37% powierzchni Księżyca.
Nawet bez lornetki i teleskopu można dostrzec tak ważne obiekty, jak platforma Aristarchus oraz kratery Keplera i Kopernika. Dla osób korzystających z lornetki widok staje się ostrzejszy, odsłaniając Jaskinię Grimaldi, Mare Humora (ciemną równinę wulkaniczną) i Krater Clavius. Właściciele teleskopów odkryją jeszcze bardziej kolorową panoramę, pozwalając im obserwować słabsze obiekty, takie jak Rainer Gamma (tajemnicza jasna smuga), Krater Schillera i Wyżyny Fra Mauro.
Chociaż tego wieczoru księżyc może wydawać się ulotny, jego cykl trwa. Już za kilka tygodni, 4 grudnia, będziemy świadkami kolejnej pełni księżyca. Ale co dokładnie powoduje te zmiany w wyglądzie?
Zrozumienie faz księżyca: taniec księżyca
Sam księżyc nie wytwarza światła; zamiast tego odbija światło słoneczne. Gdy Księżyc okrąża Ziemię, nasza percepcja stale się zmienia, odsłaniając różne części tej oświetlonej słońcem powierzchni. To interakcja światła i cienia tworzy osiem odrębnych faz, które obserwujemy podczas 29,5-dniowego okresu zwanego cyklem księżycowym.
Oto krótki przegląd tych cyklicznych transformacji:
- Księżyc w nowiu: Niewidoczny z Ziemi, ponieważ znajduje się bezpośrednio pomiędzy Słońcem a naszą planetą, zwracając swoją ciemną stronę w naszą stronę.
- Rosnący sierp: Po prawej stronie (na półkuli północnej) pojawia się smuga światła, gdy Księżyc rozpoczyna swoją podróż wokół Ziemi.
- Pierwsza kwadra: Połowa powierzchni Księżyca jest oświetlona i przypomina półkole.
- Wschodzący garb: Oświetlony w ponad połowie, zbliża się do pełni księżyca, ale jeszcze jej nie ma.
- Pełnia Księżyca: Cała powierzchnia Księżyca świeci jasno, całkowicie oświetlona przez Słońce.
- Zanikający bełkot: Oświetlenie zaczyna słabnąć z prawej strony, stopniowo zwężając się ku pełni księżyca.
- Trzecia kwadra (ostatnia kwadra): Kolejna faza półksiężyca, ale teraz lewa strona jest oświetlona.
- Zanikający sierp: Cienki półksiężyc pozostaje po lewej stronie, po czym ponownie znika w ciemności, wyznaczając koniec jednego cyklu i początek drugiego.
Każdego wieczoru pozycja Księżyca zmienia się na chwilę, gdy tańczy po niebie, oferując hipnotyzujący spektakl tym, którzy poświęcą czas na oglądanie.
