Przełomowe badanie przeprowadzone przez naukowców z Queen’s University w Londynie pokazuje, że papierowe pszczoły mają nieoczekiwany talent: potrafią rozróżnić krótkie i długie błyski światła, zasadniczo czytając uproszczoną formę alfabetu Morse’a. Odkrycie to, opublikowane w czasopiśmie Biology Letters, przesuwa granice tego, co sądziliśmy, że owady mogą zrozumieć.
Tradycyjnie zdolność rozróżniania sygnałów czasowych – kropek (krótkie błyski) i kresek (długie błyski) – obserwowano tylko u wyższych kręgowców, takich jak ludzie, makaki i gołębie. Jednak nowe badania pokazują, że pszczoły papierowe (Bombus terrestris ) mogą również uczyć się i reagować na te charakterystyczne czasy trwania bodźców wzrokowych.
Aby to zademonstrować, naukowcy zbudowali specjalny labirynt, w którym uczono poszczególne pszczoły, aby znajdowały cukier w jednym z dwóch migających okręgów. Jedno z kółek błysnęło na chwilę („kropka”), sygnalizując cukier, drugie zaś błysnęło dłużej („kreska”), sygnalizując gorzką substancję, której pszczoły unikają. Należy zauważyć, że położenie tych migających świateł zostało przesunięte w każdym pomieszczeniu labiryntu, eliminując jakąkolwiek zależność od wskazówek przestrzennych. Dzięki temu pszczoły faktycznie nauczyły się rozróżniać informacje wyłącznie na podstawie czasu trwania błysków światła.
Co zaskakujące, wytresowane pszczoły konsekwentnie kierowały się w stronę migającego światła związanego z cukrem, nawet jeśli nie było nagrody. Wykazali zdolność do kodowania i przetwarzania interwałów czasowych, co jest złożonym wyczynem poznawczym, którego wcześniej nie przypisywano owadom.
„Obserwowanie ich w akcji było fascynujące” – powiedział dr Alex Davidson, główny autor badania. „Ponieważ pszczoły w swoim naturalnym środowisku nie spotykają migających świateł, ich sukces w tym zadaniu jest naprawdę niezwykły”.
To odkrycie rodzi kilka pytań. Czy ta umiejętność pomiaru czasu może być dostrojoną funkcją innych istniejących zachowań pszczół, takich jak śledzenie ruchu lub komunikacja? A może reprezentuje fundamentalny aspekt przetwarzania neuronowego, wspólny nawet dla najprostszych układów nerwowych? Oto pytania, które naukowcy mają nadzieję zbadać w następnej kolejności.
Małe mózgi pszczół papierowych – każdy o średnicy mniejszej niż jeden milimetr sześcienny – zapewniają wyjątkową okazję do badania tych złożonych mechanizmów pomiaru czasu. Analizując sposób, w jaki te „miniaturowe mózgi” przetwarzają czas trwania, naukowcy mogą potencjalnie uzyskać wgląd w rozwój i leżące u podstaw sieci neuronowe zaangażowane w postrzeganie czasu u różnych gatunków.
„Wiele złożonych zachowań, takich jak nawigacja i komunikacja, zależy od przetwarzania czasu” – wyjaśniła dr Elisabetta Versace, dyrektor Davidson. Porównanie tych zdolności u szerokiego spektrum gatunków, od owadów po ssaki, dostarczy kluczowych wskazówek na temat ewolucji tej istotnej zdolności poznawczej. Fakt, że pszczoły przy tak ograniczonych zasobach neuronowych są mistrzami w dekodowaniu przedziałów czasowych, podkreśla niesamowitą moc i wydajność nawet najprostszych układów nerwowych.
Badanie to oferuje fascynujący wgląd w złożony, ukryty świat aktywności poznawczej owadów, sugerując, że zdolność postrzegania czasu może być bardziej rozpowszechniona niż wcześniej sądzono.
