Een nieuw rapport van het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) onthult een grimmige realiteit: de wereld ligt op koers om de kritische opwarmingsdrempel van 1,5 graden Celsius boven het pre-industriële niveau binnen de komende tien jaar te overschrijden. Deze mijlpaal, vastgelegd in de Overeenkomst van Parijs, wordt beschouwd als een essentiële grens voor het vermijden van de meest catastrofale gevolgen van klimaatverandering.
De dringende behoefte aan emissiereducties
Om de opwarming van de aarde onder de 1,5°C (2,7°F) te houden, stelt het rapport dat de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen tegen 2035 met 55% moet zijn teruggebracht ten opzichte van het niveau van 2019. Op basis van de huidige nationale toezeggingen en acties is er echter weinig kans om dit doel te bereiken. Het rapport onderstreept dat de omvang van de vereiste bezuinigingen, gecombineerd met de beperkte beschikbare tijd en een uitdagend politiek landschap, het zeer waarschijnlijk maakt dat de drempel van 1,5°C binnen de gestelde termijn zal worden overschreden. het volgende decennium.
De betekenis van 1,5°C begrijpen
De Overeenkomst van Parijs, die tien jaar geleden werd ondertekend, erkende het belang van het beperken van de opwarming tot ‘ruim onder’ 2°C (3,6°F), met een voorkeur voor een verblijf onder de 1,5°C. Dit doel is niet willekeurig; het is geworteld in wetenschappelijk bewijs dat de escalerende risico’s aantoont die gepaard gaan met toenemende opwarming. Zelfs een bescheiden stijging kan leiden tot frequentere en intensere klimaatgerelateerde gebeurtenissen zoals bosbranden, droogtes en hittegolven. Hoewel de mensheid de gevolgen van een opwarming van 1,5°C kan beheersen, brengt het overschrijden van dat punt aanzienlijk grotere gevaren met zich mee, vooral voor economisch ontwikkelende landen en eilandgemeenschappen.
Gevaren van hoger dan 1,5°C
De verschillen tussen 1,5°C en 2°C opwarming zijn aanzienlijk. Een stijging van 2°C zou het deel van de wereldbevolking dat aan extreme hitte wordt blootgesteld meer dan kunnen verdubbelen. Er wordt verwacht dat het Noordpoolgebied elk decennium een zee-ijsvrije zomer bij 2°C zal kennen, vergeleken met ongeveer eens in de 100 jaar bij 1,5°C. Koraalriffen zouden aanzienlijk meer schade lijden, en aanzienlijk meer permafrost zou ontdooien – waarbij krachtige broeikasgassen vrijkomen – in een scenario van 2°C.
Huidige toezeggingen schieten tekort
Om onder de drempel van 2°C te blijven, moeten landen de uitstoot tegen 2035 met 35% terugdringen ten opzichte van het niveau van 2019. Helaas zetten de huidige beloften de wereld op koers voor een opwarming van tussen de 2,3°C en 2,5°C, waarmee dat doel aanzienlijk wordt overschreden. Als de uitstoot ongecontroleerd doorgaat, is een opwarming van 2,8°C (5°F) tegen het einde van de eeuw mogelijk.
Een iets verbeterde, maar nog steeds zorgwekkende vooruitzichten
Hoewel het Emissions Gap-rapport van 2025 een marginaal beter vooruitzicht biedt vergeleken met vorig jaar – waarin een potentiële afname van de opwarming met 0,3°C (0,5°F) wordt voorspeld – is deze verbetering deels te danken aan betere rapportagemethoden (die 0,1 °C van de verandering verklaren) en deels toe te schrijven aan het feit dat de VS zich terugtrekt uit het Akkoord van Parijs. Recente toezeggingen van individuele landen, zoals China, hebben volgens het rapport ‘nauwelijks de doorslag gegeven’, waarbij wordt benadrukt dat ‘de landen nog lang niet aan de doelstelling van de Overeenkomst van Parijs voldoen’.
Aanstaande klimaattop en nieuwe voorstellen
Het UNEP-rapport wordt vrijgegeven voorafgaand aan de COP30-klimaattop van de VN in Brazilië, waar de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva (Lula) hoopt een ‘serieus’ en effectief geïmplementeerd resultaat te bereiken. Brazilië zal voorstellen een nieuwe mondiale milieuraad op te richten die bevoegd is om de voortgang van individuele landen in de richting van hun klimaatverplichtingen te monitoren. Zoals Lula zei: “Anders zal er niets gebeuren.”
De bevindingen van dit rapport versterken de dringende behoefte aan versnelde actie om de klimaatverandering te verzachten en de ernstigste gevolgen van de opwarming van de aarde af te wenden. Het komende decennium zal van cruciaal belang zijn om te bepalen of de wereld nog steeds aan haar klimaatdoelstellingen kan voldoen.
