De baan van de aarde raakt gevaarlijk verstopt, nu uit een nieuwe analyse blijkt dat een catastrofale botsing tussen satellieten binnen slechts 2,8 dagen zou kunnen plaatsvinden als alle ruimtevaartuigen hun manoeuvreervermogen zouden verliezen. Deze alarmerende statistiek, gekwantificeerd door de ‘Collision Realization And Significant Harm (CRASH) Clock’, onderstreept de exponentiële groei van satellieten in de afgelopen jaren en de toenemende afhankelijkheid van geautomatiseerde systemen om botsingen te vermijden.
De snelle opkomst van satellieten
De afgelopen zeven jaar is het aantal satellieten in een baan om de aarde meer dan verdrievoudigd, van ongeveer 4.000 naar bijna 14.000. De belangrijkste drijvende kracht achter deze golf is de Starlink-constellatie van SpaceX, die nu meer dan 9.000 satellieten omvat die in een lage baan om de aarde opereren (340-550 kilometer boven het oppervlak). Deze dramatische toename betekent dat satellieten regelmatig botsingsvermijdingsmanoeuvres moeten uitvoeren – SpaceX alleen al voerde tussen december 2024 en mei 2025 144.404 van dergelijke manoeuvres uit (ongeveer één per 1,8 minuten) – om catastrofale crashes te voorkomen.
Waarom dit belangrijk is: Het enorme aantal satellieten vergroot het risico op botsingen. Dergelijke gebeurtenissen genereren duizenden puinfragmenten, waardoor hele orbitale gebieden mogelijk tientallen jaren onbruikbaar worden vanwege het trapsgewijze effect van verdere botsingen. Dit staat bekend als het Kessler-syndroom.
De CRASH-klok: een groeiende bedreiging
Onderzoekers van Princeton University, onder leiding van Sarah Thiele, ontwikkelden de CRASH Clock om het escalerende botsingsrisico te meten. Hun model laat in slechts een paar jaar tijd een grote verandering zien: in 2018, vóór de grootschalige inzet van Starlink, was de tijd tot een gegarandeerde botsing als alle satellieten de manoeuvreerbaarheid verloren 121 dagen. Vandaag is dat cijfer gedaald tot slechts 2,8 dagen.
“We waren geschokt dat het zo kort was”, zegt Thiele.
De CRASH Clock gaat uit van een scenario waarin alle satellieten tegelijkertijd hun vermogen verliezen om hun koers aan te passen, zoals tijdens een extreem ruimteweergebeurtenis. Hoewel een totaal falen van alle systemen onwaarschijnlijk is, hebben recente sterke zonnestormen de kwetsbaarheid van satellieten al aangetoond en in mei 2024 verstoringen in de Starlink-constellatie veroorzaakt. Een herhaling van de Carrington Event uit 1859 – de krachtigste zonnestorm ooit geregistreerd – zou tot wijdverbreide ontwrichting kunnen leiden.
De toekomst van orbitale congestie
De trend naar meer congestie zal zich naar verwachting voortzetten. SpaceX, Amazon en Chinese bedrijven zijn van plan de komende jaren nog tienduizenden satellieten te lanceren. Dit betekent dat de CRASH Clock waarschijnlijk verder zal dalen, waardoor de kans op botsingen groter wordt.
Wat dit betekent voor de toegang tot de ruimte: Zoals Hugh Lewis van de Universiteit van Birmingham opmerkt, roept de groeiende orbitale omgeving een kritische vraag op: “Kunnen we blijven toevoegen aan dat kaartenhuis?” Hoe meer satellieten er worden toegevoegd, hoe groter de potentiële gevolgen van een enkele botsing. Het risico is niet alleen theoretisch; in 2009 kwam een actieve Iridium-satelliet in botsing met een ter ziele gegane Russische Kosmos-satelliet, waardoor honderden langdurige puinfragmenten ontstonden.
De toenemende congestie in de baan van de aarde is een groeiende zorg, die nieuwe strategieën vereist voor satellietbeheer, het beperken van puin en internationale samenwerking om een catastrofale waterval van botsingen te voorkomen. De toekomst van de toegang tot de ruimte hangt af van het nu aanpakken van deze uitdaging.
