Een leeuw die een poot verloor door de strik van een stroper heeft de verwachtingen getrotseerd door een ingenieuze jachtstrategie te ontwikkelen, die blijk geeft van opmerkelijk aanpassingsvermogen bij tegenslag. Dit buitengewone geval benadrukt de veerkracht van wilde dieren en biedt potentiële inzichten voor natuurbehoudsinspanningen.
De onwaarschijnlijke comeback van een leeuw
Jacob, een 11-jarige leeuw die in het Queen Elizabeth National Park in Oeganda woont, kreeg vorig jaar de aandacht nadat een video hem en zijn broer vastlegde terwijl hij een verbazingwekkende 1,5 kilometer over een door krokodillen geteisterde rivier zwom – de langste zwemtijd ooit geregistreerd voor leeuwen. Het verhaal van Jacob is echter bijzonder inspirerend. Hij mist zowel een been als een oog, omdat hij verwondingen heeft opgelopen door respectievelijk een waterbuffel en de strik van een stroper.
De strijd om te overleven – en hoe hij die overwon
Normaal gesproken nemen gewonde carnivoren hun toevlucht tot aaseters, stelen ze vee of vertrouwen ze op een trots voor hun levensonderhoud. Jacob heeft echter alleen zijn broer Tibu om hem te steunen. Onderzoekers dachten aanvankelijk dat hij zou verhongeren nadat hij in 2020 zijn linkerachterpoot verloor. “In plaats daarvan weigert hij te stoppen”, zegt Alexander Braczkowski van het Kyambura Lion Monitoring Project.
Zelfs Braczkowski, die Jacob sinds 1997 observeert, was verbaasd over de volharding van de leeuw. Recente thermische dronebeelden hebben echter het geheim van zijn overleving onthuld: Jacob heeft in wezen geleerd te jagen als een luipaard.
Een innovatieve jachttechniek
Omdat Jacob zijn prooi niet kan overmeesteren met de typische leeuwenbenadering, gebruikt hij nu hinderlagen op korte afstand in dicht struikgewas en struikgewas. Hij ligt geduldig op de loer en bespringt, of graaft zelfs zijn prooi uit. Cruciaal is dat hij zich ook richt op dieren die leeuwen doorgaans negeren.
Wildcameraman Daniel Snyders filmde ‘s nachts samen met het Kyambura Lion Project en documenteerde Jacob terwijl hij op jacht was naar boszwijnen van 200 kilo. Hij maakt zowel zelfstandig als met de hulp van zijn broer moorden. “Jacob kan niet sprinten, dus hij heeft geen kans om een prooi te achtervolgen”, legt Braczkowski uit. “Omdat hij zich op een heel specifiek varken richt, vertelt het ons dat hij een verandering in zijn dieet heeft doorgevoerd. Dat is ook de reden waarom hij zich meer als een luipaard gedraagt en grote risico’s neemt. Maar hij moet wel – en het werkt.”
Een gemeenschappelijke uitdaging, een zeldzame aanpassing
Het verliezen van ledematen door strikken is een “veelvoorkomend” probleem voor katachtigen, volgens Andrew Loveridge van Panthera, een wereldwijde organisatie voor het behoud van wilde katten. Aanpassing aan zo’n ernstige blessure is ook niet ongewoon, zegt Craig Packer van de Universiteit van Minnesota, die het gedrag van leeuwen al tientallen jaren bestudeert. “Ik verwacht soortgelijk gedrag te zien bij andere groepen leeuwen, die allemaal vier goede poten hadden, in hetzelfde gebied.”*
Deze opmerkelijke aanpassing vindt echter nergens anders plaats. De leeuwen van koningin Elizabeth jagen doorgaans op grotere, sneller bewegende prooien zoals antilopen en waterbuffels. Zoals George Schaller, een gerenommeerd expert op het gebied van relaties tussen roofdieren en prooien en pionier op het gebied van leeuwenstudies in de Serengeti, opmerkt: “Leeuwen gedragen zich soms als luipaarden en gaan in bomen omhoog,” maar zelfs deze boomleeuwen behouden hun eigen jachtstijl, en leeuwen die ledematen missen – ook wel ‘statiefleeuwen’ genoemd – worden meestal ondersteund door een troep.
Een leven onderweg – en waarom dat ertoe doet
Braczkowski heeft Jacob de afgelopen twee jaar tussen de tien en twintig keer gevolgd tijdens het lange zwemmen over het Kazinga-kanaal. Zijn dagelijkse beweging bedraagt gemiddeld 1,73 kilometer – minder dan die van een gezonde leeuw, maar substantieel voor een gewond dier – en kan worden veroorzaakt door de behoefte om geschikte prooien of potentiële partners te vinden.
Jacobs nieuwe jachtstijl zou een leerbaar gedrag kunnen zijn dat helpt de afnemende aantallen leeuwen om te keren in een regio die wordt geconfronteerd met verlies van leefgebied, klimaatverandering en toenemende menselijke gemeenschappen. Braczkowski benadrukt dat Jacob betekenisvol is, “symbolisch en genetisch.”
Deze bijzondere leeuw getuigt van veerkracht: “Het zijn een soort vechters,” concludeert George Schaller. Zijn opmerkelijke vermogen om te overleven en te gedijen biedt waardevolle lessen voor inspanningen op het gebied van natuurbehoud en herwildering, waarmee hij de kracht van aanpassing en het belang van de bescherming van dieren in het wild in uitdagende omgevingen aantoont.
