Een nieuw ontdekte vogelsoort in het afgelegen Amazone-regenwoud, de leigemaskerde tinamoe, vertoont een opvallend gebrek aan angst tegenover mensen – een eigenschap waarvan onderzoekers waarschuwen dat deze tot een snelle uitsterving zou kunnen leiden, wat het lot van de beruchte dodo weerspiegelt. De vergelijking is niet metaforisch; Het gedrag van de tinamoe lijkt sterk op historische verhalen over de naïviteit van de dodo, waardoor hij bijzonder kwetsbaar is.
De Dodo-parallel: waarom onbevreesdheid ertoe doet
De dodo, een loopvogel die endemisch is op Mauritius, werd in de 17e eeuw met uitsterven bedreigd, kort nadat de Nederlandse kolonisten arriveerden. Door zijn gebrek aan angst kon er gemakkelijk op gejaagd worden, en door zijn onvermogen om te vliegen was hij weerloos tegen geïntroduceerde roofdieren. Ook de met een leisteen gemaskerde tinamoe vertoont geen afkeer van menselijke aanwezigheid. Dit is niet alleen een gedragsfout; het is een ecologische aansprakelijkheid in een wereld waar menselijke aantasting een van de belangrijkste oorzaken is van het verlies van soorten.
Een vogel als geen ander
De tinamoe, ontdekt in het Serra do Divisor-gebergte in het westen van Brazilië, valt zelfs onder zijn verwanten op. Hoewel de meeste tinamoes verlegen en gecamoufleerd zijn, heeft deze soort een levendig kaneelrood verenkleed met een opvallende donkere streep over de ogen. Belangrijker nog is dat de vogels mensen met een alarmerende kalmte benaderen, waarbij ze soms rechtstreeks op onderzoekers aflopen. Dit gedrag is zo ongewoon dat wetenschappers drie jaar lang alleen maar het bestaan van de vogel hebben bevestigd nadat ze in 2021 voor het eerst zijn unieke roep hadden ontdekt.
Het angstaanjagende lied van een bedreigde soort
De vocalisaties van de tinamoe zijn net zo ongebruikelijk als zijn temperament. In tegenstelling tot de simpele fluittonen en trillers van andere tinamoes, zendt deze soort complexe, oplopende geluiden uit die de perceptie van afstand van een luisteraar verstoren. Deze beklijvende melodieën onderstrepen nog meer het onderscheidende karakter van de vogel, maar benadrukken ook zijn isolement – en dus zijn kwetsbaarheid.
De met leisteen gemaskerde tinamoe is niet alleen maar een rariteit; het is een soort die op de rand staat. Het gebrek aan angst, gecombineerd met het beperkte bereik en de toenemende druk van ontbossing, maakt het tot een levende echo van het tragische lot van de dodo. De inspanningen voor natuurbehoud moeten zich nu richten op het beschermen van zijn leefgebied en het verzachten van conflicten tussen mens en dier, voordat deze unieke vogel voor altijd verdwijnt.
